Ambarawa             Fort Willem I                   M-Java

 

 

Andere benaming

De Boei, Benteng

 

Ligging

De Gevangenis Fort Willem I lag ongeveer 1 km ten zuid-oosten van de plaats Ambarawa. Deze Gevangenis wordt vermeld op de kaart van Ambarawa/Banjoebiroe in de Stedenatlas als “WILLEM I”.

De Gevangenis was van 14-10-1945 tot 23-11-1945 tevens het hoofdkwartier van de TKR.

 

Kampcommandant

republikeins kamp: Sartoso

 

Kampbewaking

republikeins kamp: voormalig gevangenen, cipiers en pemoeda’s

opvangkamp: Brits-Indische soldaten, KNIL-militairen olv kap. A.Visser

 

Kampleiding

republikeins kamp: Hr Zeeman

opvangkamp: lt A.Nooteboom

 

Transporten

datum

binnengekomen

uit

vertrokken

naar

aantal

per

transport

aantal

in

kamp

type

personen

 

REPUBL. KAMP

 

 

 

 

14-10-1945

Omgeving

 

550

550 (1)

jo,ma (2)

23-10-1945

 

Vrijgelaten (3)

200

 

jo,ma

24-10-1945

 

Vrijgelaten (3)

200

 

jo,ma

24-10-1945

 

Semarang

280

 

jap

28-10-1945

Oengaran: Gevangenis

 

105

 

jo,ma

23-11-1945

 

Bevrijd

 

50

jo,ma

 

OPVANGKAMP

 

 

 

 

23-11-1945

 

 

 

50

jo,ma

26-11-1945

Banjoebiroe 10

 

500

500

ma,vr,ki

26-11-1945

Ambarawa 7

 

 

 

ma,vr,ki

26-11-1945

Ambarawa 8

 

1000

2000

ma,vr,ki

27-11-1945

Banjoebiroe 10

 

500

 

ma,vr,ki

28-11-1945

Omgeving

 

500

3500

ma,vr,ki

01-12-1945 (4)

 

Evacuatie (5)

 

 

ma,vr,ki

10-12-1945 (6)

 

Evacuatie (5)

 

0

ma,vr,ki


Afkortingen/Noten

jap=Japanse soldaten, jo=oudere jongens, ki=kinderen, ma=mannen, vr=vrouwen

(1) volgens Tull 750

(2) Europeanen (o.a. Rode Kruis- en RAPWI-personeel), Japanse soldaten

(3) overgebracht naar Ambarawa 7

(4) t/m 9-12-1945 bijna dagelijks convooien met ongeveer 1000 personen uit Ambarawa 6, 7, 8 en Fort Willem I

(5) naar Semarang in diverse opvangkampen

(6) laatste transport, Ambarawa geheel ontruimd

 

Omstandigheden (republikeins kamp)

voeding                 de eerste dagen geen voedsel; veel later: slecht: ontbijt en ‘s middags gekookte mais (vaak niet gaar), ‘s avonds wat rijst met groente

wonen                    de eerste dagen met 80 man in een cel; veel later: in 2 volle ruimten, Japanners apart, slapen op matje, niet naar buiten, veel wandluizen

kleding                   alleen een hemd en een onderbroek

water                      drinkwater voldoende, zich wassen niet mogelijk

sanitair                   houten ton in de hoek van de zaal

medische zorg       niet aanwezig

zieken                     geen ernstig zieken

toestand                                bij binnenkomst met stokslagen de ruimten in gedreven, één man werd in elkaar geslagen

bevrijding              op 23-11-1945 werd het Fort door Brits-Indische troepen veroverd, onder steun van mortieren, vliegtuigen en tanks; er zaten toen nog 50-tal gevangenen.

 

Omstandigheden (opvangkamp)

Bij de ontruiming van de Banjoebiroe-kampen werden alle ex-geïnterneerden en de aanwezige vluchtelingen naar het Fort overgebracht (goed beschermd tegen de extremisten). direct daarna werden ook de mensen uit Ambarawa 7 en 8 hier ondergebracht.

Gedurende deze periode werd het Fort nog voortdurend door de republikeinen beschoten met mortiervuur; hierbij vielen 2 doden.

 

Literatuur (republikeins kamp)

Beekhuis, H. – Republikeinse kampen in Nederlands-Indië, Deel 2.4, Semarang, 2e druk, 2001, pg 20

Broeshart, A.C. e.a. - Vrede, maar geen bevrijding, 1989, pg 33

Brommer, B. e.a. - Semarang, Beeld van een stad, 1995, pg 70, 72

Bussemaker, H.Th. – Bersiap! Opstand in het paradijs, 2005, pg 164-165

Groen, Mw P.M.H. - Patience and bluff, Mededelingen SMG 8, 1985, pg 118

MacGillavry, Annemie – Je kunt niet altijd huilen, 1978, pg 153-155

Rompas, A.N. – Rapport, NIOD, IC 016351

Scharrenberg-Franzen, A.C. - Ondervragingsrapport 05.02.48, NIOD IC 033543, pg 5

Tull - Report Operation Salex Mastiff, 27.12.45, NIOD, IC 007435

Zewald, C.A. – Rapport kampen Midden-Java, NA, CZM (2.13.72), 339, pg 9

 

Literatuur (opvangkamp)

Broeshart, A.C. e.a. - Vrede, maar geen bevrijding, 1989, pg 47

Brommer, B. e.a. - Semarang, Beeld van een stad, 1995, pg 74, 75

Bussemaker, H.Th. – Bersiap! Opstand in het paradijs, 2005, pg 171-173

Groen, Mw P.M.H. - Patience and bluff, Mededelingen SMG 8(1985)146-151

Kramer, Diet – Thuisvaart, 1965, pg 55-68

Lenderink-Talsma, E. – Vierduizend mensen en één koeiekop, 1995, pg 91-93

Scharrenberg-Franzen, A.C. - Ondervragingsrapport 05.02.48, NIOD IC 033543, pg 5

Scholtens – RAPWI-rapport Midden-Java, NIOD, IC 0055795= SMG, Doos 0214, 1A, Evacuation, pg 9-12

Wendelaar Bonga, Dieuwke – Eight prison camps, 1996, pg 144-149

Zewald, C.A. – Rapport kampen Midden-Java, NA, CZM (2.13.72), 339, pg 9-12

 

Foto’s/Tekeningen

Diessen, J.R. van en R.P.G.A.Voskuil - Boven Indië, 1993, pg 99

 

 

 

Index