Ambarawa Fort
Willem I M-Java
Andere benaming
De Boei, Benteng
Ligging
De Gevangenis Fort Willem I lag ongeveer 1 km ten
zuid-oosten van de plaats Ambarawa. Deze Gevangenis wordt vermeld op de kaart
van Ambarawa/Banjoebiroe in de Stedenatlas als “WILLEM I”.
De Gevangenis was van 14-10-1945 tot 23-11-1945 tevens
het hoofdkwartier van de TKR.
Kampcommandant
republikeins kamp: Sartoso
Kampbewaking
republikeins kamp: voormalig gevangenen, cipiers
en pemoeda’s
opvangkamp: Brits-Indische soldaten, KNIL-militairen
olv kap. A.Visser
Kampleiding
republikeins kamp: Hr Zeeman
opvangkamp: lt A.Nooteboom
Transporten
datum |
binnengekomen uit |
vertrokken naar |
aantal per transport |
aantal in kamp |
type personen |
|
REPUBL. KAMP |
|
|
|
|
|
Omgeving |
|
550 |
550 (1) |
jo,ma (2) |
|
|
Vrijgelaten
(3) |
200 |
|
jo,ma |
|
|
Vrijgelaten
(3) |
200 |
|
jo,ma |
|
|
|
280 |
|
jap |
|
Oengaran:
Gevangenis |
|
105 |
|
jo,ma |
|
|
Bevrijd |
|
50 |
jo,ma |
|
OPVANGKAMP |
|
|
|
|
|
|
|
|
50 |
jo,ma |
|
Banjoebiroe
10 |
|
500 |
500 |
ma,vr,ki |
|
Ambarawa
7 |
|
|
|
ma,vr,ki |
|
Ambarawa
8 |
|
1000 |
2000 |
ma,vr,ki |
|
Banjoebiroe
10 |
|
500 |
|
ma,vr,ki |
|
Omgeving |
|
500 |
3500 |
ma,vr,ki |
|
|
Evacuatie
(5) |
|
|
ma,vr,ki |
|
|
Evacuatie
(5) |
|
0 |
ma,vr,ki |
Afkortingen/Noten
jap=Japanse
soldaten, jo=oudere jongens, ki=kinderen, ma=mannen, vr=vrouwen
(1)
volgens Tull 750
(2)
Europeanen (o.a. Rode Kruis- en RAPWI-personeel), Japanse soldaten
(3)
overgebracht naar Ambarawa 7
(4) t/m 9-12-1945 bijna dagelijks convooien met
ongeveer 1000 personen uit Ambarawa 6, 7, 8 en Fort Willem I
(5) naar Semarang in diverse opvangkampen
(6) laatste transport, Ambarawa geheel ontruimd
Omstandigheden (republikeins kamp)
voeding de
eerste dagen geen voedsel; veel later: slecht: ontbijt en ‘s middags gekookte
mais (vaak niet gaar), ‘s avonds wat rijst met groente
wonen de
eerste dagen met 80 man in een cel; veel later: in 2 volle ruimten, Japanners
apart, slapen op matje, niet naar buiten, veel wandluizen
kleding alleen
een hemd en een onderbroek
water drinkwater
voldoende, zich wassen niet mogelijk
sanitair houten
ton in de hoek van de zaal
medische zorg niet
aanwezig
zieken geen
ernstig zieken
toestand bij
binnenkomst met stokslagen de ruimten in gedreven, één man werd in elkaar
geslagen
bevrijding op
23-11-1945 werd het Fort door Brits-Indische troepen veroverd, onder steun van
mortieren, vliegtuigen en tanks; er zaten toen nog 50-tal gevangenen.
Omstandigheden (opvangkamp)
Bij de ontruiming van de Banjoebiroe-kampen werden
alle ex-geïnterneerden en de aanwezige vluchtelingen naar het Fort overgebracht
(goed beschermd tegen de extremisten). direct daarna werden ook de mensen uit
Ambarawa 7 en 8 hier ondergebracht.
Gedurende deze periode werd het Fort nog voortdurend
door de republikeinen beschoten met mortiervuur; hierbij vielen 2 doden.
Literatuur (republikeins kamp)
Beekhuis, H. – Republikeinse kampen in
Nederlands-Indië, Deel 2.4, Semarang, 2e druk, 2001, pg 20
Broeshart, A.C. e.a. - Vrede, maar geen bevrijding,
1989, pg 33
Brommer, B. e.a. - Semarang, Beeld van een stad,
1995, pg 70, 72
Bussemaker, H.Th. – Bersiap! Opstand in het
paradijs, 2005, pg 164-165
Groen, Mw P.M.H. - Patience and bluff,
Mededelingen SMG 8, 1985, pg 118
MacGillavry, Annemie – Je kunt niet altijd huilen,
1978, pg 153-155
Rompas, A.N. – Rapport, NIOD, IC 016351
Scharrenberg-Franzen, A.C. - Ondervragingsrapport
05.02.48, NIOD IC 033543, pg 5
Tull - Report Operation Salex Mastiff,
27.12.45, NIOD, IC 007435
Zewald, C.A. – Rapport kampen Midden-Java, NA, CZM
(2.13.72), 339, pg 9
Literatuur (opvangkamp)
Broeshart, A.C. e.a. - Vrede, maar geen bevrijding,
1989, pg 47
Brommer, B. e.a. - Semarang, Beeld van een stad,
1995, pg 74, 75
Bussemaker, H.Th. – Bersiap! Opstand in het
paradijs, 2005, pg 171-173
Groen, Mw P.M.H. - Patience and bluff, Mededelingen
SMG 8(1985)146-151
Kramer, Diet – Thuisvaart, 1965, pg 55-68
Lenderink-Talsma, E. – Vierduizend mensen en één
koeiekop, 1995, pg 91-93
Scharrenberg-Franzen, A.C. - Ondervragingsrapport
05.02.48, NIOD IC 033543, pg 5
Scholtens – RAPWI-rapport Midden-Java, NIOD, IC
0055795= SMG, Doos 0214, 1A, Evacuation, pg 9-12
Wendelaar Bonga, Dieuwke – Eight prison camps,
1996, pg 144-149
Zewald, C.A. – Rapport kampen Midden-Java, NA, CZM
(2.13.72), 339, pg 9-12
Foto’s/Tekeningen
Diessen, J.R. van en R.P.G.A.Voskuil - Boven
Indië, 1993, pg 99