Semarang Lampersari M-Java
2-10-2013
Japans
kamp, Opvangkamp
Ligging
|
Dit kamp bestond uit een groot aantal kamponghuisjes aan weerszijden van
de Lampersari-weg. Het kamp was omgeven door een omheining. Tijdens de
Japanse bezetting was dit kamp een vrouwenkamp (sinds november 1942). |
Kampcommandant
|
Hasegawa; begin september 1945; na binnenkomst van een groep Nederlandse
officieren, werd één van hen kampcommandant. |
Kampleiding
Mw W. van der Poel-Verleur.
Kampsterkten
|
Bij de Japanse capitulatie waren er ongeveer 8000 vrouwen en kinderen.
Vrij snel na 23-08-1945 (de datum van de bekendmaking van de capitulatie)
kwamen jongens en mannen het kamp binnen in verband met gezinshereniging. In
oktober en november 1945 vertrokken velen op eigen gelegenheid, omdat het
wachten op officiële evacuatie te lang op zich liet wachten; eind november
was de kampsterkte gezakt tot ca 1000. Door de binnenkomst van transporten
vanuit Ambarawa steeg de kampsterkte in december 1945 weer tot ca 5000. |
Transporten
|
datum |
binnengekomen uit |
vertrokken naar |
aantal per transport |
aantal in kamp |
type personen |
|
|
JAPANS KAMP |
|
|
|
|
|
23-08-1945 |
|
|
|
7400 |
vr,ki |
|
|
OPVANGKAMP |
|
|
|
|
|
|
Sem: Bangkong |
|
|
|
jo |
|
xx-08-1945 |
|
Vertrek (1) |
|
|
vr,ki |
|
|
Bandoeng/Tjim |
|
|
|
ma |
|
|
|
|
|
8000 |
vr,ki |
|
|
|
Mag: Mil Hosp |
|
|
zi |
|
28-09-45 (4) |
|
Soerabaja (5) |
|
|
vr,ki |
|
17-10-1945 |
Sem: Boeloe (6) |
|
|
|
ma |
|
xx-11-45 (7) |
|
|
|
5400 |
ma, vr,ki |
|
09-11-1945 |
|
Batavia (8) |
|
|
ma,vr,ki |
|
30-11-1945 |
|
|
|
1500 |
ma,vr,ki |
|
03-12-1945 |
Amb: Amb 6 |
|
|
|
ma,vr,ki |
|
04-12-1945 |
Amb: Ama 6 |
|
|
3800 |
ma,vr,ki |
|
xx-12-1945 |
|
Evacuatie (9) |
|
|
ma.vr,ki |
|
01-01-1946 |
|
|
|
1200 |
ma,vr,ki |
|
xx-01-1946 |
|
Evacuatie (10) |
|
|
ma,vr,ki |
|
xx-01-1946 |
|
Sem: Tjandi |
|
|
ma,vr,ki |
|
xx-02-1946 |
|
Ontruiming |
|
0 |
ma,vr,ki |
jo-jongens,
ki-kinderen, ma-amnnen, vr=vrouwen
Amb=Ambarawa,
Mag=Magelang, Sem=Semarang, Tjim=Tjimahi
Mil
Hosp=Militair Hospitaal
(1)
op eigen gelegenheid, met name naar Bandoeng en Soerabaja
(2)
en volgende dagen
(3) peildatum RAPWI, rapport Schouten, IC 081820
(4)
vier RAPWI-transporten op achtereen volgende dagen, op 28.09-1945 t/m
01.10-1945 (per trein)
(5)
met name naar de Darmo-wijk (ex-Japans vrouwenkamp) en Goebeng-wijk
(6)
opgepakt door republikeinen, bevrijd door Japanse soldaten
(7) peildatum “begin november 1945” Rode Kruis, verslag IC 054927, pg 3
(8)
o.a. per vrachtauto naar het vliegveld, dan per vliegtuig naar Batavia
(9)
per boot (naar Batavia, Soerabaja, Colombo, Bangkok) en vliegtuig
(10)
per boot (met name Colombo) en vliegtuig
Voeding
|
Kort na 15-08-1945, toen de kampbewoners merkten dat er iets gaande was
rondom een Japanse capitulatie, werden dubbele porties rijst en suiker
uitgedeeld. Direct na 22-08-1945, toen pamfletten werden uitgeworpen door
geallieerde vliegtuigen waarin de capitulatie bekend werd gemaakt, kwamen de
eerste inlanders aan het gedek om eten te ruilen tegen kleren; binnen een
paar dagen stond iedereen te gedekken (handelen met de bevolking bij de
omheining) en werden ruime hoeveelheden eten binnengehaald (voor de inlanders
was alle textiel welkom, hoe slecht en vies het ook was). Sommigen gingen het
kamp uit en bezochten de nabijgelegen pasar: daar was alles te koop in ruil
voor kleren. Gedurende de periode dat het kamp weer hermetisch werd gesloten in
verband met de aanvallen van extremisten zorgden de Japanse soldaten voor de
aanvoer van het eten. |
Water
|
Op een dag (waarschijnlijk 15-10-1945) werd de waterleiding afgesloten,
omdat het gerucht ging dat het water door de extremisten vergiftigd was; men
begon onmiddellijk waterputten te graven. Het bleek loos alarm, de volgende
dag werd de watertoevoer weer open gesteld. |
Sanitair
|
De sanitaire voorzieningen waren hopeloos slecht: vooral toen de
dagelijkse schoonmaak niet meer werd uitgevoerd, omdat het Japanse toezicht
ontbrak, raakte de “riolering” verstopt. Begin september kwam een groot
aantal inlanders het kamp binnen om alle straten te vegen en kwam de
vuilnisdienst het kamp binnen. Tijdens het hoogtepunt van de bersiap (half
oktober 1945) moesten de kampbewoners het kamp zelf weer onderhouden. Later
werden Japanse soldaten ingezet om het kamp schoon te maken en schoon te
houden. |
Gezondheid
Begin november 1945 brak mazelen uit.
Toestand
|
Eind september 1945 begon de toestand onrustig te worden: veel inlanders
liepen op straat met aangepunte bamboes, op 26-09-1945 braken overal in de
stad relletjes uit. De vijandigheid richtte zich (nog) niet op de bewoners
van het kamp. Op 14-10-1945 begon de bersiap: alle mensen van RAPWI en Rode Kruis
werden vastgezet door de extremisten; alle Nederlandse mannen en oudere
jongens werden opgepakt. Men moest in het kamp blijven, buiten het kamp was
het levensgevaarlijk. Eerst zorgden de Japanse soldaten voor bewaking en
bescherming, maar na de komst van de eerste Britse troepen op 20-10-1945 werd
de bewaking overgenomen door de Britse troepen. Begin november, toen met hulp
van alle aanwezige Britse troepen de evacuatie van Ambarawa werd ingezet,
werd de bewaking van Lampersari weer overgenomen door Japanse soldaten. |
Gebeurtenissen.
23-08-1945 Japanse
kampcommandant maakte Japanse capitulatie bekend
24-08-1945 uitgebreide
ruilhandel aan het gedek (onder veel geschreeuw)
xx-08-1945 vrouwen
gingen in de stad eten, geen enkele vijandigheid bespeurd
01-09-1945 voor
het eerst werd vuilnis opgehaald
02-09-1945 grote
groep inlanders maakten het kamp schoon
08-09-1945 een
groep Nederlandse officieren namen de leiding van het kamp over
24-09-1945 Lady
Mountbatten bezocht het kamp
26-09-1945 overal
relletjes in de stad
04-10-1945 naamlijsten
van overlevenden (geen verlieslijsten)
15-10-1945 rondom
het kamp mitrailleurvuur, waterleiding afgesloten
17-10-1945 Japanse soldaten herstelden de orde,
kampongs rondom in brand gestoken
21-10-1945 Britse soldaten namen de bewaking over
van de Japanners,
Japanners zorgden
voor voedselvoorziening en schoonmaak van het kamp
29-10-1945 dagelijks pasar in het kamp;
verlieslijst van 600 krijgsgevangenen in Thailand
04-11-1945 mazelen-uitbraak
18-11-1945 pasar opgeheven, baboes bleven weg;
opnieuw schietpartijen rondom het kamp;
Japanners werden
opnieuw als bewakers ingezet
Huidige
situatie (2007)
Ter
plaatse van het kamp is nu een woonwijk voor de lagere middenstand.
Literatuur
Beekhuis,
H. e.a. – Geïllustreerde Atlas van de Bersiapkampen in Nederlands-Indië
1945-1947, 2009, pg 115
Boissevain, Gon en Lennie van Empel – Vrouwenkamp op Java, 2e
druk, 1991, pg 259-359
Bosman, Anneke – Tjihapit, Kamp Solo, Lampersari, 2002, pg 139-147 ???
Broeshart,
A.C. e.a. – Vrede, maar geen bevrijding, 1989, pg 23
Brommer,
B. e.a. – Semarang, Beeld van een stad, 1995, pg 65
Bussemaker,
H.Th. – Bersiap! Opstand in het paradijs, 2005, pg 155-157
Dulm, J. van e.a. –Atlas van de Japanse kampen, Deel I, 2000, pg 136-138;
Deel II, 2002, pg 121 e.v.
Eyden, Ton van der – Arts en gezin in de Oost 1928-1946, 2006, pg 132-146
Groen,
P.M.H. – Patience and bluff, Mededelingen Sectie Militaire Geschiedenis 8,
1985, pg 96-97, 103
History of the Tjandi-camp, NIOD, IC 055795, pg 53
Kobliz, Frnaziska – Die Frauen von Lampersari, 2000, pg 122 e.v.
Scholtens – RAPWI-rapport Midden-Java, NIOD, IC 055795=SMG, Doos 0214,
1A, Evacuation, pg 1-6, tabel 2
Schouten,
C. – RAPWI-rapport, Geschiedkundig overzicht, NIOD, IC 081820, pg 110
Plattegrond, tekeningen, foto’s,
naamlijst
zie www.japanseburgerkampen.nl
Index Kampen in Midden-Java Zeetransporten